Fundacja rodzinna – sukcesja, ochrona i optymalizacja

Wobec wyzwań związanych z sukcesją, ochroną majątku i inwestowaniem, fundacja rodzinna staje się atrakcyjnym rozwiązaniem dla polskich przedsiębiorców. To nie tylko elastyczne narzędzie sukcesji, ale i instrument prawny umożliwiający optymalizację podatkową, ochronę majątku oraz realizację długofalowych celów. Coraz częściej staje się kluczowym elementem strategii majątkowej i biznesowej.

Fundacja rodzinna jako narzędzie inwestycyjne  

Fundacja stanowi optymalne narzędzie inwestycyjne, korzystając przy tym z preferencyjnych rozwiązań podatkowych. 

Fundacja rodzinna, co do zasady, podlega opodatkowaniu CIT, jednak dochody osiągane przez fundację w ramach określonych w ustawie rodzajów działalności są zwolnione z podatku dochodowego, do momentu wypłaty świadczeń beneficjentom. Obowiązek podatkowy powstaje więc dopiero w momencie wypłaty świadczeń lub rozwiązania fundacji. W takiej sytuacji fundacja rodzinna płaci 15% CIT. 

Co ważne, beneficjenci fundacji rodzinnej, należący do najbliższej rodziny fundatora (grupa „zero”, zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn) są zwolnieni z podatku PIT z tytułu uzyskanych świadczeń. W konsekwencji, podatku PIT nie zapłaci fundator, a także jego małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, pasierb, ojczym lub macocha. Beneficjenci fundacji rodzinnej są również zwolnieni od podatku od spadków i darowizn. 

Powyżej przedstawione mechanizmy podatkowe mogą sprzyjać działalności inwestycyjnej fundacji rodzinnej. Fundacja może bowiem nabywać udziały spółek handlowych, co w konsekwencji daje duże korzyści przy wypłacie dywidendy z tejże spółki oraz reinwestowaniu osiągniętych przez nią zysków. Tytułem przykładu: fundacja jest właścicielem spółki akcyjnej. Otrzymane na rachunek fundacji środki z tytułu dywidendy od tej spółki, są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych. Fundacja z tychże środków nabywa akcje, a następnie je sprzedaje. Dochód z tego tytułu również jest zwolniony od podatku CIT. Dopiero gdy nastąpi ewentualna wypłata środków do beneficjentów, powstanie obowiązek podatkowy w CIT. Podobnie wygląda kwestia wynajmowania nabytych przez fundację nieruchomości. Dochód z wynajmu jest zwolniony z podatku od osób prawnych. 

Pamiętać jednak należy, że jeśli fundacja rodzinna chce korzystać z opisanego wyżej zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych, powinna prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie ściśle określonym w ustawie. Dopuszczalna działalność obejmuje m.in. zbywanie mienia (np. nieruchomości, akcji, udziałów), najem, dzierżawę i udostępnianie mienia, przystępowanie do spółek, funduszy inwestycyjnych i spółdzielni, obrót instrumentami finansowymi, udzielanie pożyczek spółkom z grupy lub beneficjentom, prowadzenie gospodarstwa rolnego. 

Tym samym fundacja rodzinna nie jest podmiotem nastawionym na klasyczne prowadzenie działalności operacyjnej (handel, produkcja, usługi), ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby była udziałowcem spółki, która taką działalnością się zajmuje.

Fundacja rodzinna a zwiększenie bezpieczeństwa majątku 

Fundacja rodzinna to również instrument prawny, który daje przedsiębiorcom realne możliwości zabezpieczenia majątku. Fundacja bowiem, co do zasady, nie odpowiada za zobowiązania fundatora powstałe po ustanowieniu fundacji rodzinnej. Wyjątek stanowią wyłącznie zobowiązania fundatora z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Warto jednak zauważyć, że i w tym przypadku, odpowiedzialność została ograniczona wyłącznie do sytuacji, gdy egzekucja alimentów z majątku prywatnego fundatora okaże się bezskuteczna. Przytoczony wyjątek ma zastosowanie tylko do zobowiązań alimentacyjnych fundatora, a więc fundacja rodzinna w żadnym przypadku nie będzie odpowiadała za zobowiązania jej beneficjentów czy członków jej organów, powstałe po jej powstaniu. 

W konsekwencji, wnosząc majątek do fundacji rodzinnej, zwiększamy jego bezpieczeństwo, co może mieć szczególną wartość, gdy chcemy go uchronić przed ewentualnymi błędami naszych potomków, stawiających pierwsze kroki w biznesie. Należy jednak mieć na uwadze, że wnosząc majątek do fundacji, nie wyłączamy zagrożenia jego zajęcia przez wierzycieli fundatora czy też beneficjentów w 100%.

Fundacja rodzinna jako narzędzie sukcesji 

Fundacja rodzinna stanowi wreszcie kompleksowe narzędzie chroniące firmy rodzinne przed rozdrobnieniem ich majątku w wyniku sukcesji – zarówno za życia właściciela, jak i po jego śmierci. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której po śmierci właściciela rozbudowanego przedsiębiorstwa rodzinnego dochodzi do podziału majątku między dzieci i dalszych spadkobierców. W rezultacie firma przestaje funkcjonować jako spójny organizm, a jej majątek służy wyłącznie prywatnym celom nowych właścicieli. Fundacja rodzinna pozwala temu zapobiec, a co więcej daje szanse na dalsze prowadzenie firmy rodzinnej przez kolejne pokolenia, z zachowaniem wartości i celów fundatorów.

Fundacja rodzinna umożliwia zachowanie integralności przedsiębiorstwa i wyłączenie go z tradycyjnego postępowania spadkowego, co często jest kluczowe dla kontynuowania działalności gospodarczej. Pozwala na gromadzenie i zarządzanie majątkiem fundacji z myślą o przekazaniu go kolejnym pokoleniom, a jednocześnie – zabezpieczeniu bytu najbliższych fundatora, tj. spełnianiu świadczeń na rzecz beneficjentów. 

Co ważne, fundacja posiada dużą swobodę w zarządzaniu majątkiem, co przejawia się m.in. w możliwości zastrzeżenia otrzymania świadczenia przez beneficjenta pod warunkiem spełnienia się jakiejś okoliczności. Mowa tutaj m.in. o sytuacji, kiedy fundatorom zależy, aby ich dzieci zajęły się rodzinnym biznesem, ale dopiero po spełnieniu określonych warunków np. ukończeniu konkretnych studiów. 

Podsumowując – dla kogo fundacja rodzinna może okazać się korzystnym rozwiązaniem?

Fundacja rodzinna to instrument prawny, który z biznesowego punktu widzenia może okazać się interesujący dla podmiotów posiadających znaczący majątek inwestycyjny, nieruchomościowy czy finansowy – które chcą zapewnić jego efektywne zarządzanie i ochronę w dłuższej perspektywie. W szczególności, dla firm rodzinnych, które: 

• prowadzą działalność w formie spółki handlowej i planują reinwestować zyski generowane przez nią na zewnątrz, tj. wypłacać zyski poza spółkę w celach inwestycyjnych,  
• rozważają zakończenie prowadzenia swojej firmy, tj. jej sprzedaż, i np. zainwestowanie uzyskanych środków w aktywa, 
• planują sukcesję i chcą uporządkować kwestię dziedziczenia majątku, 
• chcą uniknąć rozdrobnienia własności wśród spadkobierców, zabezpieczyć swoich najbliższych finansowo, a także zadbać o dalszy rozwój firmy po zakończeniu osobistego zaangażowania w jej prowadzenie;
• spodziewają się sporów na tle własnościowym w rodzinie i chcą, aby bezpośrednim zarządzaniem majątkiem firmy rodzinnej zajął się podmiot wyspecjalizowany. 

Każdy scenariusz wymaga jednak indywidualnego podejścia i konieczności doboru rozwiązania dopasowanego do Twojego biznesu. 

Jeśli zastanawiasz się nad utworzeniem fundacji rodzinnej – zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią. Doradzimy w zakresie struktury, przygotujemy niezbędną dokumentację i przeprowadzimy przez cały proces rejestracji oraz dalszego funkcjonowania fundacji.

---